กรมสุขภาพจิต เผยผลการวิจัยนวดแผนไทยของ รพ.พระศรีมหาโพธิ์ฯอุบลราชธานี พบว่าลดอาการซึมเศร้าของผู้ป่วยลงได้ร้อยละ 100 ทำให้หาย และทุเลาสูงถึงร้อยละ 83.3 ไม่มีผลข้างเคียงใดๆ เตรียมขยายผลลงชุมชนทั่วประเทศ และทำเป็น YouTube สาธิตการนวด พร้อมทั้งเตรียมจับมือประเทศออสเตรเลีย และญี่ปุ่น พัฒนาด้านวิชาการวิจัยระดับนานาชาติในปี 2561-2563 ย้ำเตือนประชาชนสังเกตสัญญาณโรค อาทิ อารมณ์เศร้าซึม หดหู่ หากมีนานเกิน 2 สัปดาห์ อย่าคิดว่าเป็นเรื่องธรรมดา ควรรีบปรึกษาแพทย์ หรือโทรสายด่วนสุขภาพจิต 1323 ฟรี

นาวาอากาศตรีนายแพทย์บุญเรือง ไตรเรืองวรวัฒน์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต ให้สัมภาษณ์ภายหลังตรวจเยี่ยมโรงพยาบาล (รพ.) พระศรีมหาโพธิ์ อ.เมือง จ.อุบลราชธานี ซึ่งเป็นศูนย์เชี่ยวชาญด้านโรคซึมเศร้า(Excellent Center of Depression disorder) ระดับประเทศว่า ขณะนี้กรมสุขภาพจิตได้ขยายเครือข่ายการรักษาโรคซึมเศร้าไปที่ รพ.ทุกระดับในเขตสุขภาพทั้ง 13 เขตทั่วประเทศ ทำให้ผู้ป่วยเข้าถึงบริการรักษาพยาบาลดีขึ้นเรื่อยๆ จากร้อยละ 54.37 ในปี 2560 เพิ่มเป็น ร้อยละ 55.98 ในปี 2561 หรือจำนวน 800,798 คน จากผู้ป่วยที่คาดว่าทั่วประเทศจะมีประมาณ 1.5 ล้านคน ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มวัยทองและผู้สูงอายุ โดยจังหวัดอ่างทองเข้าถึงบริการสูงที่สุดในประเทศร้อยละ 99.72 แต่บางแห่งยังอยู่ในอัตราต่ำ เช่นที่กรุงเทพฯ เข้าถึงบริการร้อยละ 32 จะต้องเร่งดำเนินการให้ผู้ป่วยเข้าถึงการรักษาให้มากขึ้น

อธิบดีกรมสุขภาพจิตกล่าวต่อว่า กรมสุขภาพจิตได้เร่งพัฒนาประสิทธิภาพการรักษาโรคซึมเศร้า โดยดึงภูมิปัญญาไทยโดยเฉพาะการนวดไทยมาใช้รักษาโรคนี้ เนื่องจากการนวดจะเพิ่มการไหลเวียนของเลือดดีขึ้น กระตุ้นร่างกายหลั่งสารแห่งความสุข ได้ให้ รพ.พระศรีมหาโพธิ์ทำการศึกษาวิจัยในปี 2560 ขณะนี้สำเร็จแล้ว และมีข่าวดีพบว่า การนวดไทยทำให้อาการซึมเศร้าของผู้ป่วยลดลงได้ร้อยละ 100 ผู้ป่วยหายทุเลาได้สูงถึงร้อยละ 83.3 การนวดด้วยแพทย์แผนไทยนี้จึงเป็นทางเลือกในการตัดวงจรการป่วยโรคซึมเศร้าในระดับที่ยังไม่รุนแรงให้หายหรือทุเลาตั้งแต่เนิ่นๆ ซึ่งจะทำให้สามารถลดจำนวนผู้ป่วยรายใหม่ได้เป็นอันมาก โดยกรมสุขภาพจิตจะเร่งขยายผลใช้ในชุมชนทั่วประเทศ

ขณะเดียวกันในปี 2561-2563 รพ.พระศรีมหาโพธิ์ มีแผนพัฒนาด้านวิชาการร่วมกับต่างประเทศ คือ ออสเตรเลียและญี่ปุ่น โดยที่ประเทศออสเตรเลียกำลังจัดทำบันทึกข้อตกลงความร่วมมือกับเดอะยูนิเวอร์ซิตี้ ออฟ นิวคาสเซิล (The University of Newcastle) ซึ่งมีศูนย์เชี่ยวชาญวิจัยโรคทางสมองและสุขภาพจิต และที่สถาบันวิจัยการแพทย์ฮันเตอร์ (Hunter Medical Research Institute) เพื่อพัฒนาความร่วมมือในด้านวิชาการ การศึกษาวิจัย การแลกเปลี่ยนบุคลากร รวมทั้งการจัดประชุมสัมมนาร่วมกันในระดับนานาชาติ สำหรับที่ประเทศญี่ปุ่นมีแผนพัฒนาโครงการวิจัยโรคซึมเศร้าร่วมกับคณะวิจัยจากมหาวิทยาลัยยามากูชิ (Yamaguchi University, Japan) เพื่อให้ประเทศไทยเป็นที่รู้จักด้านการป้องกันและแก้ไขปัญหาโรคซึมเศร้าในระดับนานาชาติมากยิ่งขึ้น

“คุณภาพการรักษาโรคซึมเศร้าของไทยขณะนี้เมื่อเทียบกับทั่วโลก พบว่าไทยมีอัตราเสียชีวิตจากโรคนี้ต่ำมากๆ เพียงร้อยละ 0.0015 ขณะที่ต่างประเทศมีร้อยละ 10.41 ส่วนอัตราหาย/ทุเลาของไทยมีร้อยละ 44.43 ยังต่ำกว่าทั่วโลกที่อยู่ที่ร้อยละ70.6 ซึ่งอาจเกิดมาจากพื้นฐานความเชื่อผิดๆ เนื่องจากโรคซึมเศร้าเป็นโรคที่มีความผิดปกติทางอารมณ์ จึงทำให้คนไทยเข้าใจว่าอาการของใจที่หดหู่เป็นเรื่องธรรมดา ไม่ใช่อาการป่วย และเชื่อว่าจะค่อย ๆ หายไปเอง จึงไม่ไปพบแพทย์ ทำให้อาการรุนแรงขึ้น การรักษาจึงมีความยุ่งยากขึ้น ทำให้อัตราหายทุเลาน้อยลง” อธิบดีกรมสุขภาพจิตกล่าว 

ทางด้านนายแพทย์ประภาส อุครานันท์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์กล่าวว่า การวิจัยการนวดแผนไทยเพื่อรักษาโรคซึมเศร้านี้ ดำเนินการในกลุ่มผู้ป่วยที่มีอาการซึมเศร้าในระดับไม่รุนแรง – ปานกลาง เช่น อ่อนเพลีย ไม่มีแรง ไม่ร่าเริง ท้อแท้ชีวิต แต่ยังไม่ถึงขึ้นมีอาการทางจิตเช่นหลงผิด ประสาทหลอน หูแว่ว รวม 26 คน โดยใช้ท่านวดที่รพ.ฯได้คิดค้นตามหลักวิชาการเรียกว่า พระศรีนวดแผนไทย (Prasri Massage Therapy) มีทั้งหมด 7 ขั้นตอน คือ

1. นวดพื้นฐานที่บ่า หลัง หัวไหล่ 

2. นวดพื้นฐานที่โค้งส่วนคอ นวดศีรษะด้านหลัง และที่จุดจอมประสาท 

3. นวดที่ศีรษะด้านหน้า ร่องริมฝีปากบน 

4. นวดศีรษะ 

5. นวดขาและเปิดประตูลมโดยใช้น้ำมัน 

6. การนวดหลังโดยใช้น้ำมัน

7. นวดพื้นฐานที่แขนทั้งด้านในและด้านนอก และนวดมือโดยใช้น้ำมัน นวดครั้งละ 60 นาที นวดทุก 2-4 วัน ติดต่อกัน 5 ครั้ง

เมื่อนวดครบขั้นตอนดังกล่าว พบว่าได้ผลเป็นที่พอใจมาก ผู้ป่วยรู้สึกสดชื่นขึ้น กระปรี้กระเปร่า จิตใจเบิกบาน ผ่อนคลาย ตัวที่เคยรู้สึกหนักอึ้งจะโล่งเบา กินข้าวได้มากขึ้น นอนหลับดีขึ้น ความรู้สึกไม่ดีกับตนเองลดลง ไม่มีผลข้างเคียงใดๆ โดยรพ.พระศรีมหาโพธิ์มีแผนจัดทำหลักสูตรอบรมพระศรีนวดแผนไทยเพื่อการบำบัดรักษาโรคซึมเศร้าสำหรับแพทย์แผนไทยที่อยู่ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบล และทำเป็น YouTube สาธิตการนวด มุ่งหวังว่าจะทำให้ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าในพื้นที่ต่างๆ ที่มีอาการระดับเล็กน้อยหายทุเลา ไม่ต้องสูญเสียค่าใช้จ่ายในการเดินทางและค่ารักษาพยาบาลที่เพิ่มมากขึ้น

สำหรับสัญญาณของโรคซึมเศร้า จะมีอาการดังต่อไปนี้ 9 อาการหรือมากกว่า ได้แก่ 

1. มีอารมณ์ซึมเศร้า หดหู่ หากเป็นเด็กและวัยรุ่นอาจมีอารมณ์หงุดหงิดก็ได้ 

2. ความสนใจหรือความเพลินใจในกิจกรรมต่างๆ แทบทั้งหมดลดลงอย่างมาก 

3. น้ำหนักลดลงหรือเพิ่มขึ้นมาก หรือมีการเบื่ออาหารหรือเจริญอาหารมาก 

4. นอนไม่หลับหรือหลับมากไป 

5. กระวนกระวาย อยู่ไม่สุข หรือเชื่องช้าลง 

6. อ่อนเพลีย ไร้เรี่ยวแรง 

7. รู้สึกตนเองไร้ค่า 

8. สมาธิลดลง ใจลอย หรือลังเลใจไปหมด 

9. คิดเรื่องการตาย คิดอยากตาย 

อาการของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ต้องมีอาการในข้อ 1 หรือ 2 อย่างน้อย 1 ข้อ 

หากมีอาการนาน 2 สัปดาห์ขึ้นไป ไม่ควรนิ่งนอนใจ ควรพบแพทย์หรือปรึกษาเจ้าหน้าที่สาธารณสุขใกล้บ้าน หรือปรึกษาสายด่วนสุขภาพจิต 1323 ฟรี เพื่อให้ได้รับการรักษาตั้งแต่เริ่มเป็น มีโอกาสหายเร็วและหายขาดขาดสูง