ทั้งผู้หญิงและผู้ชาย ต่างมีปัจจัยที่อาจทำให้อยู่ในภาวะมีบัตรยากด้วยกันทั้งคู่ หากคนใดคนหนึ่งมีปัญหา จะมีวิธีรักษาอย่างไร

แพทย์หญิง เอื้อกานต์ ทนานใหญ่ แพทย์ผู้ชำนาญการด้านสูตินรีเวชและเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ศูนย์ผู้มีบุตรยาก เวิลด์เมดิคอล ชั้น 4 โรงพยาบาลเวิลด์เมดิคอล ถนนแจ้งวัฒนะ (WMC) ระบุว่า “ภาวะมีบุตรยาก” หมายถึง การที่คู่สมรสไม่มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น โดยที่มีเพศสัมพันธ์กันอย่างสม่ำเสมอ และไม่ได้คุมกำเนิดเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 1 ปี หรือระยะเวลา 6 เดือน ในกรณีที่ฝ่ายหญิงมีอายุมากกว่า 35 ปี ขึ้นไป  

พบว่าประมาณร้อยละ 15 ของคู่สมรส ประสบปัญหามีบุตรยาก ซึ่งสาเหตุของภาวะมีบุตรยากสามารถเกิดได้จากทั้งจากฝ่ายชาย และฝ่ายหญิง

ปัจจัยของการมีบุตรยากในฝ่ายหญิง

1. ความผิดปกติของอวัยวะในอุ้งเชิงกราน เช่น เนื้องอกมดลูก ท่อนำไข่ตีบตัน เนื้องอกรังไข่ 
2. ความผิดปกติในการทำงานของต่อมไร้ท่อ เช่น ภาวะไม่ตกไข่เรื้อรัง รังไข่หยุดทำงานก่อนวัย โรคไทรอยด์ผิดปกติ เป็นต้น
3. อายุมากกว่า 35 ปีขึ้นไป

ปัจจัยของการมีบุตรยากในฝ่ายชาย

1. ความผิดปกติในการสร้างหรือการหลั่งน้ำอสุจิ
2. ความผิดปกติแต่กำเนิดของอวัยวะสืบพันธุ์ เช่น ลูกอัณฑะไม่ลงในถุง
3. ความผิดปกติในการทำงานของต่อมไร้ท่อ เช่น โรคเบาหวาน โรคไทรอยด์ผิดปกติ เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม ประมาณร้อยละ 15-30 ของคู่สมรสตรวจไม่พบความผิดปกติใดๆ ซึ่งจัดเป็นผู้มีภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ 

ทำอย่างไรเมื่อสงสัยว่ามีภาวะมีบุตรยาก

คู่สมรสที่สงสัยว่าจะมีภาวะมีบุตรยาก ควรได้รับการตรวจประเมินหาสาเหตุ จากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง เพื่อตรวจหาสาเหตุที่แก้ไขได้ และวางแผนการรักษาที่เหมาะสม

แนวทางการรักษา ภาวะมีบุตรยาก

1. รักษาสาเหตุที่แก้ไขได้ เพื่อเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ เช่น การผ่าตัดเนื้องอก การผ่าตัดรักษาท่อนำไข่อุดตัน
2. การรักษาโดยการกระตุ้นไข่ และฉีดเชื้ออสุจิเข้าสู่โพรงมดลูก (IUI)
3. การปฏิสนธินอกร่างกาย (IVF, ICSI)